คณะที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทำจดหมายเปิดผนึกถึงผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ขอพิจารณาข้อเสนอในการแก้ไขปัญหาฝุ่นควันPM 2.5 ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ซึ่งค่าpm2.5วิกฤตและมีแนวโน้มสูงอีกหลายวัน ทั้งประกาศภาวะฉุกเฉินเพื่อช่วยเหลือด้านสุขภาพของประชาชนในสภาวะ ที่เกิดผลกระทบและเป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชนและต่อสาธารณะ เพื่อสร้างมาตรการเพื่อรับมือปัญหาฝุ่นพิษ pm2.5 ในระดับสูงสุด เช่น เฝ้าระวังดูแลคนป่วย เด็กและ ผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้านสุขภาพหรือแม้กระทั่งโรงเรียนก็อาจจะต้องมีการปิดการเรียนการสอนชั่วคราวไปก่อนจนกว่าสถานการณ์จะดีขึ้น
รายละเอียดของจดหมาย
3 มีนาคม 2566
เรื่อง ขอพิจารณาข้อเสนอในการแก้ไขปัญหาฝุ่นควันPM 2.5 ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่
เรียน ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่
จากการที่ได้เกิดสถานการณ์ปัญหาฝุ่นละอองPM2.5 ในพื้นที่เชียงใหม่และภาคเหนือตอนบนที่มีความวิกฤติหนักเนื่องจากมีค่าตัวเลขฝุ่นPM2.5 ในจังหวัดเชียงไหม่พุ่งสูงขึ้นติดอันดับต้นๆของโลก และยังมีแนวโน้มจะเป็นอยู่อย่างนี้อีกหลายวัน จนกว่าจะมีลมหรือพายุฝนเข้ามาชะล้าง
สถานการณ์แบบนี้ จึง จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องกำหนดมาตรการโดยเร่งด่วนอย่างใดอย่างหนึ่งออกมาเพื่อแก้ไขปัญหา โดยพิจารณาข้อเสนอขององค์กรภาคประชาชนในการประกาศภาวะฉุกเฉินเพื่อช่วยเหลือด้านสุขภาพของประชาชนในสภาวะ ที่เกิดผลกระทบและเป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชนและต่อสาธารณะ เพื่อสร้างมาตรการเพื่อรับมือปัญหาฝุ่นพิษ pm2.5 ในระดับสูงสุด เช่น เฝ้าระวังดูแลคนป่วย เด็กและ ผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้านสุขภาพหรือแม้กระทั่งโรงเรียนก็อาจจะต้องมีการปิดการเรียนการสอนชั่วคราวไปก่อนจนกว่าสถานการณ์จะดีขึ้น หรือ การสร้างความตระหนักและความจำเป็นที่จะต้องมีหน้ากากแบบป้องกันฝุ่นละอองขนาดเล็กได้ ที่ภาครัฐ ควรระดมสรรพกำลังนำออกมาจากทุกภาคส่วนมาแจกจ่าย หรือมีต้องออกมาตรการไห้ประชาชนที่มีความเสี่ยงด้านสุขภาพได้สวมใส่ และป้องกัน รวมทั้งจัดตั้งเขตเซฟตี้โซนให้ครอบคลุมในทุกพื้นที่
โดยการประกาศภาวะฉุกเฉินสร้างมาตรการเพื่อรับมือปัญหาฝุ่นพิษ pm2.5 จะต้องไช้มาตรฐานเดียวกับการต่อสู้กับCovid-19 และเร่งกำหนดแผนระยะสั้นเร่งด่วนเฉพาะหน้าขึ้น ด้วยการ
-เร่งคุ้มครองสุขภาพประชาชนที่ได้รับผลกระทบ ด้วยการแจกจ่ายหน้ากากป้องกันpm2.5 ไห้กลุ่มเปราะบางได้ไช้อย่างทั่วถึงและรณรงค์ไห้ประชาชนทั่วไปสวมใส่หน้ากากที่ไช้ป้องกันpm2.5 ในเวลานี้รวมถึงการประสานงานกับภาคเอกชนในการจัดหาหน้ากากป้องกันในราคาย่อมเยาและประชาชนเข้าถึงได้ง่าย
-กำหนดมาตรการระยะสั้น ระยะกลาง ระยะยาว และจัดสร้างพื้นที่ปลอดภัย ที่มีระบบฟอกอากาศดีบริการให้กับประชาชน และร่วมกับทุกภาคส่วนติดตั้งเครื่องฟอกอากาศในอาคารสถานที่ต่างๆ
– มาตรการ ทางกฎหมายในการบังคับใช้กับคนที่ลักลอบเผาป่าอาจจะไม่ได้ผลในเวลานี้เพราะในเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับความเชื่อและจิตสำนึกทั้งยังมีเรื่องของกลไกการตลาดและเศรษฐกิจความอยู่รอดมาเกี่ยวข้องด้วยจึงต้องหันมาแก้ไขในเรื่องนี้อย่างจริงจังเนื่องจากการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุอาจจะยังคงไม่ได้ผล เช่น การบังคับใช้กฎหมายที่ยังไม่สามารถจับกุมผู้กระทำความผิดได้เนื่องจากยังขาดความร่วมมือจากคนในชุมชน
และเป็นที่แน่นอนว่าชาวเชียงใหม่และในพื้นที่ภาคเหนือต้องเผชิญกับปัญหาฝุ่นควันในทุกปีจนคนเชียงใหม่และภาคเหนือตอนบนป่วยเป็นโรคทางเดินลมหายใจมากที่สุดในประเทศ แล้วในเวลานี้
สำหรับมาตรการที่ผู้รับผิดชอบ ในทุกระดับควรจะต้องทำต่อเนื่อง มีข้อเสนอดังนี้
1.ต้องจัดการเรื่องการงดการเผาอย่างเด็ดขาด โดยเริ่มต้นตั้งแต่ช่วงปลายปี โดยเฉพาะการเผาพืชไร่และซังข้าวโพด และยังพบว่าไม่เฉพาะในประเทศไทยเท่านั้นแต่เพื่อนบ้านมีการทำการเกษตรลักษณะนี้และเผากันไปทั่วจึงมีภาวะหมอกควันจากประเทศเพื่อนบ้านเข้ามาปกคลุมด้วย ซึ่งเรื่องนี้ต้องเป็นเรื่อง ที่ต้องนำเสนอต่อ ในระดับนโยบายที่รัฐบาลต้องไปเจรจากันในระดับนานาชาติด้วย
2.ปัญหาไฟไหม้ป่าที่เกิดจากการกระทำของคนจะต้องหาต้นตอผู้กระทำความผิดและลงโทษรวมทั้งการเพิ่มอาสาสมัครในแต่ละพื้นที่ในการระดมกันดับไฟป่าที่สำคัญคือก่อนเข้าสู่หน้าแล้งจะต้องเตรียมทำแนวกันไฟกันก่อนจะสามารถป้องกันได้มากเมื่อมีไฟลุกลาม โดยต้องให้ชุมชนมีส่วนร่วมในเรื่องนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระบวนการสร้างจิตสำนึกและลบล้างความเชื่อเดิมที่เชื่อว่าสปอร์เห็ดถอบ จะงอกหลัง การเผาซึ่งข้อเท็จจริงทางวิชาการพบว่ายิ่งจะทำให้สปอร์เห็ด ที่เกิดกับป่าเบญจพรรณ ตามธรรมชาติจะยิ่ง ได้รับความเสียหายและทำไห้ต้องเข้าไปเสาะหาหรือเผาในพื้นที่ที่เป็นป่าลึกยิ่งขึ้น
3.เร่งสร้างพื้นที่สีเขียวเพื่อสร้างความชุ่มชื้นและสร้างฝายชะลอน้ำควบคู่กัน เมื่อช่วงฤดูกาลแล้งจัดก็จะช่วยบรรเทาไปได้มาก
4.มาตรการในการลดฝุ่นละอองที่เกิดจากการก่อสร้างทุกรูปแบบโดยยึดหลักการผู้ก่อมลพิษต้องรับผิดชอบ และมีกฎหมายในการให้ทุกภาคส่วนมีส่วนรับผิดชอบในการสร้างแหล่งพลังงานสะอาดตั้งแต่จุดต้นทาง
5.ควบคุมยานพาหนะที่ก่อมลพิษทั้งควันดำ และไม่ได้มาตรฐาน โดยใช้กฎหมายควบคุมอย่างเข้มงวด รวมทั้งจำกัดปริมาณการใช้รถยนต์ลงด้วยการส่งเสริมระบบขนส่งมวลชนและรณรงค์ใช้จักรยานแทนในการเดินทางมากขึ้น
6.การรณรงค์ให้ความรู้ทุกภาคส่วนให้มีความตื่นตัวก่อนที่จะเข้าสู่ช่วงฤดูแล้งซึ่งอาจจะมีปัญหานี้กลับมาทุกปี การเตรียมความพร้อมที่ดีเมื่อมีมาตรการฉุกเฉินก็ต้องมีการเตรียมพร้อมรับแผนหรือมีการซ้อมแผนล่วงหน้าเพื่อให้ประชาชนสามารถรับสภาพนี้ได้เมื่อเกิดวิกฤติ
7.หน่วยงานของรัฐตั้งแต่จังหวัด อำเภอ อบจ.และองค์กรปกครองท้องถิ่นทุกแห่งจะต้องเตรียมเครื่องมือและวัสดุอุปกรณ์ตลอดจนบุคลากรให้พร้อมสำหรับการรับมือกับปัญหาไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการจัดตั้งทีมดับไฟป่าหรือ เครื่องมือที่ใช้ต่างๆ
8.สื่อมวลชนจะต้องช่วยกันกระจายข่าวสารชี้แจงให้ประชาชนตื่นตัวและมีส่วนร่วมในการป้องกันปัญหานี้และภาคธุรกิจก็จำเป็นต้องมุ่งลงทุนเพื่อสร้างแหล่งพลังงานสะอาดไห้มากที่สุด
9.กระทรวงศึกษาธิการและท้องถิ่นที่ดูแลโรงเรียนในสังกัดควรมีหลักสูตรเฉพาะด้านเพื่อสอนนักเรียนให้มีจิตสำนึกและมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาภาวะฝุ่นละอองที่เกิดขึ้น
10.จังหวัดควรมีข้อเสนอต่อรัฐบาลควรกำหนดไห้เป็นวาระแห่งชาติเพื่อไห้ทุกกระทรวง ทบวงกรม มาบูรณาการแก้ไขปัญหานี้ร่วมกัน โดยอาจตั้งเป็นคณะกรรมการแห่งชาติเพื่อแก้ไขปัญหาฝุ่นpm2.5 เพื่อไห้การแก้ไขปัญหาเดินหน้าและมีผู้รับผิดชอบที่ชัดเจน
ทั้งหมดนี้ ในการแก้ไขปัญหาระยะยาวจึงขอเสนอให้เป็นวาระแห่งชาติและนำเอาแผนปฏิบัติการ เพื่ออากาศสะอาดจากภาคประชาชนเช่น สภาลมหายใจเชียงใหม่และเครือข่าย นำเอาแผนปฏิบัติการมาดำเนินการผลักดัน อย่างต่อเนื่อง โดยผู้รับผิดชอบในทุกระดับต้องให้ความสำคัญและบูรณาการร่วมกันแก้ไขปัญหาทุกภาคส่วน เพื่อให้ปัญหาฝุ่นละอองได้คลี่คลายและ นำไปสู่การแก้ไขปัญหาที่ยั่งยืนในที่สุด
จึงเรียนมาเพื่อโปรดพิจารณาและดำเนินการตามเห็นสมควรต่อไป
ขอแสดงความนับถือ
นายจักรวาลธวัฒน์ วรรณาวงค์
คณะที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
